De dorpskerk van Wirdum.
Deze zaalkerk staat in de kern van het gezellige, authentieke wierdedorp, omgeven door het verhoogde kerkhof. In 1984 zijn rond de kerk Romeinse resten gevonden, o.a. bronzen beeldjes van Minerva en Mercurius, stille getuigen van de al vroege bewoning van deze wierde.
Rechtstoel.
Buiten voor de kerk ziet u een zgn. rechtstoel. Deze dateert van 1601 en bestaat uit een grote platte tafelsteen, steunend op een aantal kleinere zwerfkeien. Het is de plaats waar in deze regio recht werd gesproken en waar de rechter zitting houdt. (In deze contreien aangeduid met redger.) Bij regen werd er een tent opgezet op het kruispunt en bij winters weer werd er rechtgesproken in de naastliggende herberg.
Kenmerken kerk.
De kerk stamt uit het begin van de 13e eeuw en haar laat-romaanse kenmerken zijn m.n. aan de noordzijde het best bewaard gebleven – de kleine vensters, hoog in de dikke muren. In de oost- en zuidmuur zijn deze vensters in de gotische tijd naar beneden toe vergroot.
Exterieur.
De kerk is een recht gesloten zaalkerk. De muren zijn voor het grootste deel in twee zones ingedeeld. In de benedenzone zien we brede spaarnissen en in de bovenzone rondboogvensters. Een rondboogfries met muizentandlijst sluit de gevels af.
Dakruiter.
De westmuur van de kerk laat sporen zien van een toren, die in 1878 werd afgebroken. Sindsdien siert een zogenaamde dakruiter het aanzicht van de kerk. De huidige sobere dakruiter vervangt een iets sierlijker exemplaar. Er hangt een klok uit 1639, afkomstig uit Tjamsweer en gegoten door W.J. De Frij.
Mannen- en vrouweningang.
In de noordmuur is een dichtgemetselde ingang zichtbaar, hierdoor betraden de vrouwen de kerk. In de tijd voorafgaande aan de reformatie was het gebruikelijk dat mannen en vrouwen in een apart gedeelte van de kerk zaten. De mannen gingen door een deur in de zuidmuur de kerk binnen.
Vensters.
In de noordmuur van het koor van de kerk is een laag venster te zien. Dit was mogelijk een hagioscoop: een venster dat van buitenaf zicht bood op het altaar. Daarvoor dienden waarschijnlijk ook de lage vensters in de noord- en zuidmuur. Hierdoor konden mensen die uitgesloten waren van de mis, bijv. wegens een besmettelijke ziekte of het plegen van een misdrijf, toch van een afstand de dienst volgen.
Interieur.
Waarschijnlijk heeft ook deze kerk gewelven gehad, vermoedelijk in drie traveeën. Nu heeft de kerk een houten blauw geschilderde zoldering. Het is niet bekend aan welke heilige deze kerk werd gewijd, maar er zijn muurschilderingen uit de 15e eeuw zichtbaar, waarvan een de heilige Barbara voorstelt met haar attribuut: een toren. Tevens is er een schildering (licht beschadigd) van de tronende Christus, omringd door de symbolen van de zogenaamde tetramorf, de vier evangelisten.
In de noordmuur van de kerk bevinden zich een sacramentsnis, een muurdecoratie en een wijdingskruis.
Zerken.
In de zuidmuur bevind zich een piscina, tegen deze muur is ook een sarcofaagdeksel geplaatst. Dit deksel is van Bremer zandsteen gemaakt. Gezien de afbeeldingen erop werd het waarschijnlijk gebruikt voor een geestelijke.
In de kerkvloer liggen verschillende grafzerken waaronder een drietal uit de 16e eeuw van de familie Froma. Ballo Froma was de voogd van de 16e-eeuwse Groninger kroniekschrijver Abel Eppens.
Meubilair.
De kansel met klankbord is in de 17e eeuw gemaakt. Er staan drie herenbanken in de kerk. De bank linksonder het orgel dateert uit 1644, en heeft boven de rugleuning een kuifstuk met wapens van Wiltet Louwens en Remke Jelmers. Op de bank ernaast prijkt het familiewapen van de Van Halsema’s. Op de bank tegenover de preekstoel houden leeuwen de wapens vast van Aldringa-De Sighers en Canter-De Sighers.
Orgel.
De kerk kreeg in 1879 een orgel, gebouwd door Petrus van Oeckelen, maar na diens dood geplaatst door zijn zoons. Pijpwerk en windladen zijn ouder (ca. 1845), maar wel van de hand van Van Oeckelen. Het bescheiden instrument met 1 klavier en aangehangen pedaal bezit 7 registers, en heeft een fraaie, milde klank. In 1961 is tijdens een kerkrestauratie de bekroning en het snijwerk van de kas verwijderd. D. Mulder restaureerde het instrument in 1962 en plaatste een elektrische windmotor. In 1999 werd het orgel gerestaureerd door de firma Van der Putten. De orgelkas is daarbij opnieuw geschilderd in de oorspronkelijke kleur en ook het lofwerk is teruggezet.
Faciliteiten.
De kerk beschikt over ruim 100 zitplaatsen. De kerk is compleet met keuken, toilet, geluidsinstallatie, podium (het verhoogde koor), orgel, piano en vergaderruimte.
Een buslijn verbindt Wirdum met Appingedam (7km) en de stad Groningen (21km). Het treinstation van Loppersum ligt op ca. 3 kilometer afstand. Ook is er parkeergelegenheid.
Activiteiten en verhuur.
Prachtige Groningse fiets- en wandelroutes lopen langs de kerk. Daarom is de kerk in elk jaargetij toegankelijk.
De kerk wordt regelmatig gebruikt door de plaatselijke protestantse gemeente. Ook kan het gebouw gehuurd worden t.b.v. huwelijksceremonies, uitvaarten en diverse culturele doeleinden als concerten en exposities. Daarnaast organiseert het beheerdersteam activiteiten, bijv. in samenwerking met de SOGK of een andere stichting, zoals het festival Terug naar het Begin, SPOT/Ode en de Orgeldag Noord Nederland.
Voor meer informatie en de agenda zie: www.kerkwirdum.nl of mail: kerkwirdum@groningerkerken.nl
Adres: KerkWirdum, Kerkeweg 24, 9917 PJ Wirdum. GN